Chăm sóc sầu riêng đang ra hoa là một giai đoạn cực kỳ quan trọng trong chu kỳ sinh trưởng của cây. Đây là thời điểm phân hóa mầm hoa, nuôi dưỡng hoa và thực hiện các biện pháp để hoa đậu thành quả. Nếu làm đúng kỹ thuật, cây ra hoa đều, đậu trái tốt, năng suất cao.
Ngược lại, có thể gây rụng hoa, hoa “lọt sọt”, hoa kém chất lượng hoặc gây suy cây cho các vụ tiếp theo. Vì vậy, cần áp dụng một quy trình chăm sóc đúng – từ điều tiết nước, bón phân, tưới, tới tỉa hoa, xử lý sâu bệnh.
I. Mục tiêu của việc chăm sóc sầu riêng khi ra hoa
- Kích thích phân hóa mầm hoa: Khi muốn cây vào trạng thái sinh sản, cần tạo điều kiện “stress khô hạn” để cây chuyển từ sinh trưởng lá sang mầm hoa.
- Tạo hoa đồng loạt: Nếu mầm hoa (mắt cua) mọc khắp nơi không đồng bộ, sẽ rất khó quản lý, thu hoạch và chăm sóc sau này.
- Tăng tỷ lệ thụ phấn, đậu trái: Bằng cách nuôi dưỡng hoa khỏe, cung cấp các trung vi lượng như Bo, Canxi để hạt phấn sống tốt và khả năng đậu quả cao hơn.
- Giảm rụng hoa và quả non: Tỉa hoa, quản lý đợt hoa để cây không quá tải; sử dụng phân bón và kiểm soát nước để giữ hoa và quả non.
- Bảo vệ cây: Đảm bảo cây không suy kiệt sau vụ hoa – việc xử lý đúng giai đoạn góp phần bảo vệ sức khỏe cây cho các vụ tiếp theo.
1. Các bước kỹ thuật chăm sóc sầu riêng trong giai đoạn ra hoa
Dưới đây là quy trình chi tiết, theo từng giai đoạn: phân hoá mầm hoa, nhú mầm hoa – mắt cua, nuôi hoa – thụ phấn, tỉa hoa.
1.1. Giai đoạn phân hóa mầm hoa (“Xiết nước” – Tạo khô hạn)
- Khi cây sầu riêng đã qua giai đoạn sinh trưởng lá mạnh. Để kích thích cây vào mầm hoa, cần tạo giai đoạn khô hạn. Theo hướng dẫn kỹ thuật, cây cần khô hạn liên tục khoảng 7-14 ngày với độ ẩm đất ~ 50-60%.
- Trong một số vườn, người ta phủ bạt (nilon) vào gốc để hạn chế nước mưa, giúp đất vùng rễ khô nhanh hơn.
- Trong thời gian này, nếu cây khỏe, nhà vườn có thể ngưng hoàn toàn hoặc giảm mạnh tưới để giảm độ ẩm đất.
- Khi đã bắt đầu khô hạn, có thể phun phân lá lân cao (phun lên lá) để kích thích phân hóa mầm hoa: ví dụ NPK 10-60-10, MKP (0-52-34) hoặc phân lân cao khác.
- Thời điểm phun nên chọn sáng sớm hoặc chiều mát để tránh stress cho cây.
- Một số biện pháp tăng hiệu quả phân hóa mầm hoa: sử dụng các chế phẩm phân bón lá, phun 2 lần, cách nhau 7-10 ngày để thúc mầm hoa đồng đều, giảm đọt non.
1.2. Từ mầm hoa (mắt cua) đến nhú mầm hoa
- Sau khi khô hạn đủ thời gian và mầm hoa bắt đầu xuất hiện (mắt cua). Cần theo dõi để phân biệt mầm hoa và mầm lá. Nếu mầm hoa khỏe, tiếp tục chăm sóc; nếu mầm lá nhiều, cần điều chỉnh để chuyển mầm lá thành mầm hoa.
- Khi mắt cua (mầm hoa) đã nhú rõ, dài khoảng 1-2 cm (khoảng “sáng mắt cua”). Bắt đầu đưa nước trở lại: tưới nhẹ, tránh dội mạnh, để nuôi mầm hoa.
- Cách tưới: từ mép tán xòe vào trong, chậm, kiểm soát lượng nước để tránh sốc sau giai đoạn khô hạn. Có thể tưới khi lớp đất mặt khô, khoảng 2-5 ngày/lần (tùy loại đất).
1.3. Nuôi hoa, thụ phấn và chăm sóc hoa
- Khi hoa phát triển (khoảng dài 2-3 cm), cây cần lượng ẩm cao hơn. Nên giữ độ ẩm đất khoảng 80-85% trong giai đoạn này để hoa phát triển tốt.
- Tưới nên thực hiện vào sáng sớm hoặc chiều mát, tưới đều dưới tán. Không nên tưới thẳng vào thân hoặc hoa để tránh tạo điều kiện cho bệnh.
- Bón phân qua lá: đây là giai đoạn rất quan trọng. Cần những nguyên tố trung vi lượng như Bo, Canxi để hỗ trợ hạt phấn, tăng khả năng thụ phấn và đậu trái.
- Phân bón gợi ý: Combi Amino + phân lá 6-30-30 (hoặc tương tự) để nuôi hoa.
- Phun định kỳ mỗi 7-10 ngày trong suốt thời gian hoa hình thành cho đến thụ phấn.
- Thụ phấn: Có thể làm thụ phấn bổ sung bằng cách sử dụng chổi nylon quét lấy phấn từ hoa bố rồi chấm vào đầu nhụy. Nên thực hiện vào khung giờ từ 18 giờ – 22 giờ khi hoa nở nhiều.
- Ngoài thụ phấn bằng tay, duy trì hệ sinh vật thụ phấn tự nhiên như ong hoặc dơi (nếu có) để tăng tỷ lệ đậu quả.
1.4. Tỉa hoa & quản lý đợt hoa
- Sầu riêng thường ra nhiều đợt hoa (Xả nhị), nhưng không nên giữ tất cả. Nên chỉ tỉa giữ chùm hoa của một đợt có khả năng đậu cao. Bỏ bớt chùm hoa ở các đợt khác để tránh cây quá tải.
- Khi hoa đạt độ dài khoảng 3-4 cm, tiến hành tỉa bỏ hoa ở đầu cành hoặc cận gốc. Chỉ giữ chùm hoa mạnh, khỏe giữa cành.
- Tỉa hoa giúp cây tập trung tài nguyên (nước, phân) nuôi hoa khỏe. Sau này đậu quả tốt hơn, đồng thời giúp vườn thông thoáng, giảm nguy cơ sâu bệnh.
1.5. Sau thụ phấn & khi hoa bắt đầu đậu trái
- Khi hoa bắt đầu đậu quả non, cần tiếp tục duy trì chăm sóc: giữ ẩm đất ổn định, tránh sốc nước.
- Nếu cây ra đọt non cùng lúc với đợt hoa → có thể cạnh tranh dinh dưỡng giữa lá non và hoa/quả. Để hạn chế điều này: Nếu trước khi xổ nhụy 15 ngày cây ra đọt non, nên phun phân lá có kali cao để kìm đọt, giúp dưỡng hoa/quả.
- Có thể áp dụng thụ phấn bổ sung tiếp tục nếu cần, để đảm bảo tỷ lệ đậu cao.
- Trong giai đoạn quả non rất nhỏ (sau đậu): chăm sóc định kỳ, bón phân, kiểm soát sâu bệnh. Nhưng vì mục tiêu của bài này là “chăm sóc khi ra hoa”. Nên phần nuôi quả lớn và thu hoạch sẽ ít nhấn mạnh ở đây.
2. Những lưu ý quan trọng & sai lầm thường gặp
2.1. Không siết nước quá lâu hoặc quá ngắn
+ Siết nước là cần thiết để phân hóa mầm hoa, nhưng nếu kéo dài quá mức hoặc cây yếu, có thể làm cây suy hoặc mầm hoa yếu.
+ Ngược lại, nếu khô hạn quá ngắn, mầm hoa không đồng đều → hoa rải rác, khó tỉa, quản lý.
2.2. Thời điểm phun phân bón lá rất quan trọng
+ Nếu phun quá sớm khi mầm hoa chưa hình thành rõ, phân có thể kích đọt non nhiều hơn hoa.
+ Nếu phun quá muộn, khi mầm hoa đã hình thành nên chọn loại phân đúng (lân, K, vi lượng) để nuôi hoa, không khuyến khích phân đạm cao vào thời điểm này.
2.3. Tưới nước đúng cách
+ Khi mầm hoa nhú: tưới chậm, đều từ mép tán vào trong, tránh dội mạnh. Không nên tưới trực tiếp lên hoa hoặc thân trong giai đoạn ra hoa vì dễ gây bệnh nấm hoặc rụng hoa.
+ Điều chỉnh lượng nước theo thời tiết: nếu trời nắng nóng, tăng tưới; nếu mưa, giảm hoặc ngưng tưới.
2.4. Quản lý đợt hoa (xả nhị)
+ Vì nhiều cây sầu riêng có hiện tượng ra nhiều đợt hoa. Nếu giữ hết sẽ gây cạnh tranh dinh dưỡng → tỷ lệ đậu thấp, quả nhỏ hoặc rụng. Nên chọn giữ 1 đợt mạnh.
+ Ghi chép và đánh dấu các đợt hoa (ví dụ đánh số, sơn màu) giúp quản lý dễ hơn để tỉa, thụ phấn, chăm sóc.
2.5. Sử dụng chế phẩm hỗ trợ nếu cần
+ Nếu vườn có điều kiện kỹ thuật cao. Việc sử dụng chế phẩm có thể giúp phân hóa mầm hoa đều hơn, hoa to khỏe, tăng tỷ lệ đậu trái.
+ Nhưng cần tuân theo hướng dẫn liều dùng, phun đúng kỹ thuật để tránh stress cây hoặc dư chất.
2.6. Thụ phấn bổ sung cần thực hiện đúng lúc
+ Thời điểm thụ phấn tốt nhất là khi hoa nở tập trung, đêm là khung giờ lý tưởng (18h–22h).
+ Dùng chổi nylon mềm để lấy phấn và quét nhẹ, tránh làm rụng nhụy hoặc làm hỏng hoa.
2.7. Ghi chép và điều chỉnh theo vườn
+ Mỗi vườn (giống, độ tuổi, đất, khí hậu) khác nhau, nên ghi lại các bước: thời gian bắt đầu xiết nước, thời gian phun phân, thụ phấn, tỉa hoa, tưới… để điều chỉnh cho phù hợp vụ sau.
+ Đánh giá hiệu quả bằng cách so sánh tỷ lệ đậu trái, kích thước hoa, sức cây, năng suất.
3. Lý giải khoa học & cơ sở kỹ thuật
- Cơ chế khô hạn (thiếu nước): Khi cây bị khô, rễ “cảnh báo” cho cây rằng điều kiện không thuận lợi để mở rộng sinh trưởng lá. Thay vào đó cây ưu tiên chuyển sang sinh sản (phân hóa mầm hoa).
- Vai trò Lân và Kali: Lân cao (ví dụ MKP, NPK lân cao) giúp kích mầm hoa. Vì lân là nguyên tố quan trọng trong phân hóa mầm. Kali và các vi lượng như Bo, Ca giúp ổn định cấu trúc tế bào hoa, tăng khả năng sống của hạt phấn, hỗ trợ đậu trái.
- Cạnh tranh dinh dưỡng giữa đọt và hoa: Nếu cây phát triển mạnh đọt vào cùng thời điểm với hoa. Nguồn dinh dưỡng, nước sẽ bị phân tán, làm hoa yếu, dễ rụng, hoặc đậu trái thấp. Do đó cần quản lý đọt – bằng cách kìm đọt hoặc cân bằng đọt – hoa.
- Tỉa hoa: Tỉa giúp chọn lọc những hoa khỏe, có tiềm năng đậu cao, giảm số lượng hoa “vô ích”. Hoặc quá nhiều để cây tập trung nuôi những hoa/quả tốt hơn → năng suất cao hơn.
II. Kết luận
- Chăm sóc sầu riêng khi ra hoa (tập trung vào phân hóa mầm, nuôi hoa, thụ phấn và tỉa hoa) là một quy trình kỹ thuật rất tinh vi. Đòi hỏi sự quan sát, điều phối dinh dưỡng và nước hợp lý.
- Nếu làm tốt, nhà nông sẽ đạt được hoa đồng loạt, tỷ lệ đậu cao, chất lượng quả tốt và giảm rủi ro rụng hoa / quả non.
- Đồng thời, việc ghi chép, đánh giá sau mỗi vụ rất quan trọng để rút kinh nghiệm và điều chỉnh kỹ thuật, giúp vườn sầu riêng phát triển bền vững.
Xem thêm các bài viết kỹ thuật cây trồng tại đây
BIO AGROSA FERTILIZERS – KIẾN TẠO TƯƠNG LAI
Hãy theo dõi Fanpage Bio Agrosa Fertilizers để cập nhật nhanh những thông tin hữu ích về nông nghiệp.
English
