Sầu riêng là cây trồng mang lại giá trị kinh tế rất cao, nhưng cũng là loại cây “khó tính”, dễ bị tác động bởi thời tiết, nấm bệnh và chế độ dinh dưỡng. Trong số các vấn đề thường gặp, sầu riêng bị khô đọt là tình trạng rất nhiều nhà vườn lo lắng vì ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, sức cây và năng suất trái. Nếu không xử lý sớm, bệnh có thể lan rộng, làm cây suy kiệt và giảm năng suất nặng nề.

1. Sầu riêng bị khô đọt là gì?

Khô đọt là hiện tượng đọt non bị héo, thâm lại rồi khô dần. Đọt ngừng phát triển, lá non teo hoặc rụng, đôi khi cành non cũng bị héo theo. Với sầu riêng – đọt non quyết định đến sức lá, sự phát triển tán và khả năng mang trái – thì khô đọt là vấn đề cực kỳ nghiêm trọng.

Khô đọt có thể xảy ra ở cây con, cây đang kiến thiết cơ bản hoặc cả cây đang mang trái. Mỗi giai đoạn đều gây thiệt hại khác nhau nhưng đều ảnh hưởng đến cả vụ mùa.

2. Nguyên nhân sầu riêng bị khô đọt

Khô đọt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến nhất gồm:

2.1. Nấm bệnh tấn công – đặc biệt là nấm Rhizoctonia solani

Đây là tác nhân gây hại hàng đầu khiến đọt non bị héo và khô. Nấm phát triển mạnh khi:

• Vườn ẩm ướt, đọng nước
• Đất thoát nước kém
• Tán cây rậm, thiếu ánh sáng
• Thời tiết mưa nắng thất thường

Nấm tấn công phần đọt và cành non, gây thối ngầm – dẫn đến héo và chết đọt.

2.2. Môi trường vườn không thông thoáng góp phần làm sầu riêng bị khô đọt

Nếu vườn nhiều cỏ dại, tán không được tỉa, mật độ trồng dày thì độ ẩm sẽ tăng cao. Đây là điều kiện lý tưởng cho nấm bệnh phát triển, nhất là mùa mưa.

2.3. Đất úng nước hoặc tưới quá nhiều

Rễ bị thiếu oxy → cây suy → đọt non dễ tổn thương và thối khô.

2.4. Thiếu dinh dưỡng khiến sầu riêng bị khô đọt

Thiếu các chất như:

• Bo (B): làm lá non biến dạng, dễ khô đầu.
• Kẽm (Zn): lá nhỏ, dễ cháy mép.
• Kali (K): giảm sức đề kháng và khả năng vận chuyển dinh dưỡng.

Khi cây yếu, bất kỳ tác động nào từ nấm bệnh hoặc thời tiết đều dễ gây khô đọt.

2.5. Phun thuốc hoặc phân quá liều

Một số hoạt chất nếu phun đậm đặc có thể gây phỏng lá non, dẫn đến cháy đọt.

3. Dấu hiệu nhận biết sầu riêng bị khô đọt

Bà con có thể quan sát các biểu hiện sau:

• Đọt non héo rũ, không phát triển
• Ngọn chuyển màu nâu hoặc thâm đen
• Lá non xoăn lại, khô phần mép
• Một số lá non rụng sớm
• Trên đọt có thể thấy vết bệnh màu nâu, lem, nhũn
• Cành non yếu, dễ gãy

Nếu quan sát kỹ có thể thấy vết thối ngầm ở phần tiếp giáp giữa đọt và cành – dấu hiệu điển hình của bệnh nấm.

4. Tác hại của việc sầu riêng bị khô đọt

Khô đọt không chỉ làm xấu bộ lá mà còn gây hậu quả nghiêm trọng:

4.1. Cây mất khả năng sinh trưởng

Đọt là cơ quan giúp phát triển tán và tạo lá mới. Khi đọt bị khô:

• Cây ngừng phát triển
• Bộ lá kém, quang hợp giảm
• Cây dễ suy kiệt

4.2. Giảm năng suất và chất lượng trái

Cây suy → không nuôi được trái → trái nhỏ, méo, dễ rụng sớm.

4.3. Nguy cơ lan rộng

Nếu không xử lý, nấm sẽ lan xuống cành, sau đó lan đến thân – có thể gây chết cành hoặc chết cây.

4.4. Tăng chi phí chăm sóc

Càng để lâu, càng tốn kém thuốc + phân + thời gian phục hồi.

5. Cách xử lý sầu riêng bị khô đọt hiệu quả

5.1. Cắt bỏ phần đọt bị bệnh

• Dùng kéo sạch để cắt hết phần đọt và cành bị nhiễm.
• Tiêu hủy để tránh lây lan.
• Sau khi cắt, bôi thuốc sát khuẩn (gốc đồng hoặc thuốc đặc trị nấm).

5.2. Phun thuốc đặc trị nấm

Một số hoạt chất có hiệu quả với nấm gây khô đọt:

• Validamycin
• Metalaxyl
• Propiconazole
• Mancozeb
• Kasumin (cho trường hợp kèm vi khuẩn)

Phun 2–3 lần cách nhau 5–7 ngày. Ưu tiên phun buổi sáng khô ráo.

5.3. Cải thiện môi trường vườn

• Thoát nước ngay nếu đất bị đọng nước
• Tỉa cành tạo tán cho thoáng
• Giảm mật độ cỏ dại

Vườn thoáng → giảm nấm bệnh đến 60%.

5.4. Tăng cường dinh dưỡng cho cây phục hồi

Bổ sung:

• Bo + Zn → giúp lá non khỏe, hạn chế cháy mép
• Kali → tăng sức đề kháng, dày lá
• Hữu cơ – vi sinh → tăng tơi xốp đất, phục hồi rễ

Khi rễ khỏe → đọt hồi nhanh.

5.5. Hạn chế tưới trong giai đoạn cây yếu

Chỉ tưới vừa đủ, tránh làm đất quá ẩm.

6. Cách phòng ngừa sầu riêng bị khô đọt

Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn trị bệnh. Bà con nên áp dụng:

6.1. Quản lý nước tốt

• Không để vườn ngập úng
• Lắp mương thoát nước
• Mùa mưa cần kiểm tra rãnh thoát thường xuyên

6.2. Bón phân cân đối

Không lạm dụng đạm (N).
Ưu tiên:

• Lân hữu cơ
• Kali
• Trung vi lượng (Bo – Zn – Mg – Ca)
• Hữu cơ hoai mục

6.3. Vệ sinh vườn

• Tỉa cành định kỳ
• Giữ vườn thông thoáng
• Dọn cỏ gốc

6.4. Phun phòng nấm định kỳ đầu – cuối mùa mưa

Giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh từ đất và môi trường.

7. Khi nào cần xử lý khô đọt ngay lập tức?

• Khi đọt vừa có dấu hiệu héo
• Khi cây đang làm đọt để chuẩn bị ra hoa hoặc nuôi trái
• Khi nhiều cây trong vườn xuất hiện triệu chứng giống nhau

Xử lý sớm 1–2 ngày sẽ giúp cây phục hồi rất nhanh.

I. Kết luận

Sầu riêng bị khô đọt là vấn đề khá phổ biến nhưng hoàn toàn có thể xử lý triệt để nếu phát hiện sớm và áp dụng đúng biện pháp. Bà con cần kết hợp: vệ sinh vườn – thoát nước tốt – bón phân cân đối – phun phòng nấm – chăm sóc đọt đúng kỹ thuật. Khi cây khỏe, đọt phát triển đều, bộ lá xanh dày thì năng suất và chất lượng trái sẽ luôn ổn định.

Xem thêm các bài viết kỹ thuật cây trồng tại đây

BIO AGROSA FERTILIZERS – KIẾN TẠO TƯƠNG LAI
Hãy theo dõi Fanpage Bio Agrosa Fertilizers để cập nhật nhanh những thông tin hữu ích về nông nghiệp.