Cháy lá sầu riêng là một trong những hiện tượng phổ biến nhưng dễ bị nhầm lẫn với các biểu hiện sinh lý khác như vàng lá, rụng lá hay khô đầu lá do dinh dưỡng. Việc nhận diện đúng và xử lý kịp thời tình trạng cháy lá giúp cây hồi phục nhanh, hạn chế rủi ro suy kiệt, rụng trái, giảm năng suất và chất lượng trái.
I. Tổng quan hiện tượng cháy lá sầu riêng
Cháy lá là tình trạng mô lá bị hoại tử từng phần hoặc toàn bộ, thường xuất hiện ở mép lá, chóp lá hoặc lan theo gân lá. Hiện tượng này gây mất diện tích quang hợp, ảnh hưởng trực tiếp đến sức sinh trưởng, khả năng đậu và nuôi trái của cây sầu riêng.
Ở giai đoạn cây mang trái, cháy lá còn làm rối loạn quá trình vận chuyển dinh dưỡng → cây dễ bị rụng trái non, giảm chất lượng cơm trái. Tình trạng này phổ biến trong mùa khô, thời điểm cây ra đọt, nuôi trái, hoặc khi bón phân, phun thuốc không đúng cách.
II. Nguyên nhân làm cháy lá sầu riêng
Việc xác định đúng nguyên nhân cháy lá sầu riêng là bước đầu tiên để xử lý hiệu quả. Có thể chia thành 3 nhóm nguyên nhân chính:
1. Nguyên nhân sinh lý, môi trường
- Nắng gắt kéo dài, đặc biệt khi cây thiếu nước → làm mô lá bị sốc nhiệt, cháy mép/chóp lá.
- Gió nóng, thiếu ẩm không khí khiến lá mất nước nhanh, dẫn tới khô đầu lá.
- Tưới không đều, đất thiếu hữu cơ → bộ rễ yếu, hút nước – dinh dưỡng kém, ảnh hưởng lên lá.
2. Nguyên nhân do sai kỹ thuật canh tác
- Bón phân sai thời điểm, liều lượng cao, đặc biệt phân đạm – kali → làm “cháy rễ, cháy lá”.
- Phun phân bón lá, thuốc BVTV vào trưa nắng hoặc pha không đúng tỷ lệ, dễ gây bỏng lá.
- Dinh dưỡng mất cân đối: Thiếu Canxi, Magie, Kẽm… khiến lá yếu, dễ bị cháy khi gặp nắng.
3. Nguyên nhân do sâu bệnh
- Nấm gây hại (Phytophthora, Cercospora…) làm khô cháy từng mảng lá.
- Nhện đỏ, rệp sáp, côn trùng chích hút làm mô lá hoại tử, sau đó chuyển sang cháy.
III. Giải pháp khắc phục tình trạng cháy lá sầu riêng
Hiện tượng cháy lá ở cây sầu riêng nếu không được xử lý đúng cách và kịp thời có thể khiến cây suy kiệt, giảm quang hợp, giảm khả năng nuôi trái và dẫn đến rụng trái hàng loạt. Việc khắc phục cần được thực hiện dựa trên nguyên nhân gốc rễ, kết hợp cả biện pháp chỉnh kỹ thuật canh tác, bổ sung dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh.
1. Khắc phục cháy lá do thời tiết – môi trường
Nguyên nhân: Nắng nóng kéo dài, khô hạn, gió nóng hoặc độ ẩm không khí thấp khiến mô lá bị sốc nhiệt, mất nước quá nhanh dẫn đến cháy mép/chóp lá.
Giải pháp:
- Điều chỉnh hệ thống tưới: Tưới nhẹ – chia nhỏ lần tưới, ưu tiên tưới sương mù vào sáng sớm hoặc chiều mát để giảm bay hơi.
- Tăng độ che phủ gốc: Phủ rơm, cỏ khô, mùn hữu cơ giúp giữ ẩm và làm mát gốc.
- Sử dụng che nắng tạm thời: Dùng lưới đen 30–50% cho cây con hoặc vườn mới trồng.
- Phun bổ sung rong biển + acid amin + Canxi–Bo: Tăng sức chống chịu, phục hồi mô lá, giúp cây bền hơn với nhiệt độ cao.
2. Khắc phục cháy lá do sai kỹ thuật bón phân – phun thuốc
Nguyên nhân: Bón phân sai cách (quá liều, sai thời điểm). Phun phân bón lá vào lúc nắng gắt, trộn thuốc không đúng pH gây sốc cho lá.
Giải pháp:
- Ngừng ngay việc bón phân/sử dụng hóa chất mạnh trong 3–5 ngày nếu phát hiện dấu hiệu cháy.
- Rửa lá bằng nước sạch, đặc biệt nếu vừa mới phun phân/thuốc xong mà phát hiện cháy.
- Phun phục hồi nhẹ bằng rong biển + vi lượng hữu cơ (Zn, Mg, Ca, Bo) để tăng cường hồi phục mô tế bào.
- Bón phân đúng thời điểm (sáng sớm hoặc chiều mát), pha đúng liều, tránh trộn không kiểm soát.
***Lưu ý: Cẩn thận với các loại phân bón có hàm lượng muối cao hoặc chứa clo (Cl–), vì dễ gây mất nước mô lá.
3. Khắc phục cháy lá do nấm bệnh, sâu hại
Nguyên nhân: Các loại nấm như Phytophthora, Cercospora. Hoặc côn trùng như nhện đỏ, rệp sáp, bọ trĩ chích hút gây tổn thương mô lá, sau đó lá bị hoại tử.
Giải pháp:
- Cắt bỏ lá bị cháy nặng, đốt tiêu hủy để tránh lây lan.
- Phun phòng trừ sâu bệnh định kỳ:
- Dùng thuốc nấm sinh học hoặc gốc đồng nếu thời tiết ẩm, mưa kéo dài.
- Dùng thuốc trị nhện đỏ, rệp sáp, bọ trĩ luân phiên để tránh kháng thuốc.
- Tăng sức đề kháng cây bằng phân bón lá hữu cơ – vi lượng → giúp cây chống lại áp lực sâu bệnh tốt hơn.
4. Biện pháp hỗ trợ phục hồi cây bị cháy lá
Ngay cả khi nguyên nhân đã được xử lý, cây sầu riêng vẫn cần được hồi phục mô lá và bộ rễ để lấy lại sức sinh trưởng:
- Tăng cường vi sinh vật đất + acid humic/fulvic → kích rễ hấp thu mạnh trở lại.
- Phun dưỡng lá 7–10 ngày/lần bằng sản phẩm hữu cơ (rong biển, amino) + trung vi lượng (Ca, Zn, Mg).
- Không để cây đi đọt mới quá sớm trong giai đoạn cây yếu → sẽ tranh dinh dưỡng với trái.
- Nếu cây đang nuôi trái: ưu tiên dưỡng trái + giữ ẩm + tăng đề kháng, hạn chế siết nước quá mức gây thêm stress.
IV. Gợi ý quy trình xử lý tổng quát khi thấy cháy lá:
- Xác định rõ vị trí d,ạng cháy lá: Cháy chóp/mép lá, rải rác hay thành mảng?
- Tạm dừng phân thuốc, kiểm tra lại kỹ thuật gần đây.
- Rửa cây nếu mới phun sai thời điểm.
- Phun phục hồi bằng rong biển + vi lượng hữu cơ.
- Cắt bỏ lá nặng, tỉa tán thông thoáng.
- Điều chỉnh nước tưới + bón thêm trung vi lượng cân đối.
- Giám sát sát sâu bệnh, xử lý triệt để nếu có.
Việc khắc phục cháy lá sầu riêng không chỉ đơn thuần là chữa triệu chứng, mà phải nhìn tổng thể từ gốc rễ vấn đề: đất – nước – phân – thuốc – môi trường. Cây sầu riêng rất mẫn cảm, nên bất kỳ tác động nào cũng cần kỹ thuật chính xác, đồng bộ và theo dõi chặt chẽ. Xử lý sớm, đúng cách sẽ giúp vườn sầu không chỉ hồi phục nhanh, mà còn giữ vững năng suất, chất lượng trái về sau.
V. Khuyến cáo cho bà con nông dân
Tăng cường che mát, giữ ẩm, phun bổ sung dinh dưỡng trung vi lượng định kỳ, đặc biệt giai đoạn ra đọt, nuôi trái.
Nếu dùng phân bón – thuốc BVTV mới, nên phun thử trên vài cây trước, kiểm tra phản ứng rồi mới xử lý toàn vườn.
Tránh lạm dụng phân đạm, Kali nặng vào mùa nắng hoặc sau khi cây ra đọt non.
Kết luận
Cháy lá sầu riêng là dấu hiệu cảnh báo cây đang bị mất cân bằng sinh lý hoặc chịu tác động bất lợi từ môi trường, dinh dưỡng hoặc sâu bệnh. Việc nhận diện đúng nguyên nhân và có giải pháp khắc phục cháy lá sầu riêng kịp thời sẽ giúp bảo vệ tán lá, nâng cao hiệu suất quang hợp. Góp phần giữ trái, nuôi trái tốt, tăng năng suất và chất lượng.
Xem thêm các bài viết kỹ thuật cây trồng tại đây
BIO AGROSA FERTILIZERS – KIẾN TẠO TƯƠNG LAI
Hãy theo dõi Fanpage Bio Agrosa Fertilizers để cập nhật nhanh những thông tin hữu ích về nông nghiệp.
English
